Opcje wyszukiwania
Podstawy Media Warto wiedzieć Badania i publikacje Statystyka Polityka pieniężna €uro Płatności i rynki Praca
Podpowiedzi
Kolejność

EBC podniósł stopy procentowe. Co to oznacza w praktyce?

21 lipca 2022 (aktualizacja 23 września 2022)

Podniesienie stóp procentowych pomaga obniżyć inflację

W lipcu 2022 Rada Prezesów EBC pierwszy raz od 11 lat podniosła stopy procentowe. We wrześniu skala ich wzrostu była największa w historii EBC. W najbliższych miesiącach prawdopodobnie będą też kolejne podwyżki.

Dlaczego podnieśliśmy stopy procentowe?

Jako bank centralny odpowiedzialny za walutę euro mamy za zadanie utrzymywać stabilność cen. Gdy ceny w gospodarce rosną za szybko, czyli gdy inflacja jest zbyt wysoka, podniesienie stóp procentowych pomaga nam sprowadzić ją z powrotem do naszego docelowego poziomu 2% w średnim okresie.

Inflacja jest obciążeniem dla społeczeństwa. Wielu ludzi martwi się, że ona się utrzyma. Uważnie obserwujemy te tzw. oczekiwania inflacyjne. Właśnie dlatego podnieśliśmy stopy procentowe – żeby pokazać, że nie pozwolimy, by inflacja pozostała powyżej 2%. To pomoże utrzymać oczekiwania inflacyjne pod kontrolą.

Co to są stopy procentowe?

Stopy procentowe wskazują, ile trzeba zapłacić za pożyczenie pieniędzy (czasem mówi się, że są „ceną pieniądza”). Każdy kredyt zaciągany w banku ma określone oprocentowanie, zwykle roczne. Powiedzmy, że pożyczasz 10 000 euro po rocznej stopie 3%. Oznacza to, że oprócz pożyczonej kwoty zapłacisz bankowi jeszcze 300 euro rocznie. Stopa procentowa kredytu w zasadzie określa więc kwotę, jaką płacisz za jego zaciągnięcie.

To działa też w drugą stronę. Jeśli trzymasz w banku oszczędności, to bank „pożycza” od Ciebie pieniądze i wypłaca od nich odsetki. Przykładowo, gdy wpłacisz 1000 euro na konto oszczędnościowe o rocznym oprocentowaniu 2%, to po roku otrzymasz odsetki w kwocie 20 euro.

Co sprawia, że oprocentowanie się zmienia?

Oprocentowanie, jakie banki ze strefy euro oferują klientom indywidualnym i firmom, zwykle zmienia się zgodnie ze stopami określanymi przez EBC, jednak oddziałują na nie także inne czynniki. W strefie euro, tak jak we wszystkich gospodarkach wolnorynkowych, na bankowe stopy procentowe wpływają też popyt na kredyty i ich podaż. Innymi słowy, oprocentowanie oferowane przez banki zależy również od tego, ile ludzie i firmy chcą wydawać i inwestować, oraz od poziomu dostępności kredytów.

Objaśniamy: Czym jest pieniądz?

Działa tu podobny mechanizm jak w przypadku innych produktów i usług. Przykładowo, jeśli wielu ludzi chce kupić chleb, ale nie ma go odpowiednio dużo, jego cena idzie w górę.

To samo tyczy się stóp procentowych. Gdy ludzie i firmy chcą wydawać i inwestować, ale nie mogą łatwo uzyskać wystarczającego kredytu, oprocentowanie kredytów zwykle rośnie, ponieważ ich dostępność jest mniejsza. Innymi słowy, pożyczanie pieniędzy staje się droższe. Analogicznie, gdy ludzie trzymają w bankach wysokie oszczędności, w gospodarce jest dużo pieniędzy (tzw. płynności), więc stopy procentowe przeważnie są niskie.

Rola EBC

EBC jest bankiem centralnym odpowiedzialnym za euro. Nie ustalamy oprocentowania kredytów i depozytów dla klientów banków komercyjnych, ale mamy wpływ na jego poziom.

Wyznaczamy tzw. podstawowe stopy procentowe. Są to stopy dla banków, które chcą uzyskać od nas pożyczkę lub wpłacić do EBC pieniądze elektroniczne na jeden dzień.

Zmiany podstawowych stóp procentowych EBC znajdują odzwierciedlenie w mniejszym lub większym stopniu w całej gospodarce, dotyczy to m.in. kredytów bankowych, pożyczek zaciąganych na rynku, kredytów hipotecznych, oprocentowania depozytów bankowych oraz innych instrumentów inwestycyjnych.

Rada Prezesów EBC podejmuje decyzje w sprawie podstawowych stóp procentowych mniej więcej co sześć tygodni.

W jaki sposób podstawowe stopy procentowe wpływają na inflację?

W normalnych czasach gdy inflacja jest za wysoka z powodu zbyt dużego popytu na towary i usługi, których jest za mało, możemy podnieść stopy procentowe, by kredyty podrożały. To ostudza gospodarkę, uspokaja oczekiwania inflacyjne i obniża inflację.

Natomiast gdy inflacja jest zbyt niska – jak było przez długi czas – możemy obniżyć stopy procentowe, żeby kredyty potaniały, co pobudzi inwestycje i popyt.

Objaśniamy: Dlaczego potrzebujemy stabilnych cen?

Od czasu napaści Rosji na Ukrainę mamy do czynienia z sytuacją, gdy inflacja jest zbyt wysoka, a gospodarka spowalnia. Wojna spowodowała mocny wzrost cen, zwłaszcza energii i żywności. Wiele firm ma też trudności z pozyskiwaniem na potrzeby procesów produkcyjnych materiałów, części zamiennych i pracowników. To pogłębia problemy, które zrodziła pandemia.

Samo podniesienie stóp procentowych nie rozwiąże wszystkich tych problemów. Wyższe stopy nie sprawią, że spadną ceny energii importowanej, puste półki w supermarketach się zapełnią, a producenci samochodów otrzymają niezbędne półprzewodniki.

Wyższe stopy procentowe utrzymują oczekiwania inflacyjne pod kontrolą

Wyższe stopy procentowe utrzymują jednak pod kontrolą oczekiwania inflacyjne. Jeśli ludzie i firmy będą uważać, że wysoka inflacja się utrzyma, pracownicy prawdopodobnie zażądają wyższych pensji, a pracodawcy mogą z kolei podnieść ceny swoich produktów i usług. Takie zjawisko nazywane jest spiralą płacowo-cenową. Żeby nie dopuścić do jej powstania, będziemy podnosić stopy procentowe, co sprawi, że kredyty podrożeją, a oszczędzanie stanie się bardziej opłacalne. Sprawimy, by firmy, pracownicy i inwestorzy byli pewni, że inflacja spadnie do 2% w średnim okresie. Nie pozwolimy, żeby oczekiwania wyższej inflacji się utrwaliły.