Co to jest AnaCredit?
11 listopada 2015 (aktualizacja 20 listopada 2020)
AnaCredit to baza danych, która dostarcza informacji o pojedynczych kredytach bankowych w strefie euro. Jej nazwa pochodzi od „analytical credit datasets” (analityczne zbiory danych kredytowych). EBC pracuje nad nią od 2011 roku, wspólnie z wszystkimi krajowymi bankami centralnymi ze strefy euro i kilkoma spoza niej. Efektem tych prac jest jednolita baza obejmująca dane i krajowe rejestry kredytowe, która wspiera kilka funkcji bankowości centralnej, w tym politykę pieniężną i nadzór makroostrożnościowy.
Szczegółowe informacje o AnaCredit (po angielsku)Dlaczego taka baza jest potrzebna?
Dla banku centralnego dobre dane są podstawą trafnych decyzji. Od czasu kryzysu finansowego potrzeba posiadania lepszych i bardziej szczegółowych statystyk jeszcze wzrosła, z dwóch powodów.
- Kryzys pokazał, że poszczególne sektory gospodarki, a także przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe w różnych krajach strefy euro, mogą inaczej reagować na szoki gospodarcze. Żeby dobrze kształtować swoją politykę, EBC musi dostrzegać, rozumieć i monitorować te procesy.
- EBC wraz z krajowymi bankami centralnymi i innymi organami ze strefy euro otrzymał nowe zadania w dziedzinie nadzoru makroostrożnościowego. Ich realizacja wymaga nowych narzędzi i wiedzy. Początkowo AnaCredit ma dostarczać dodatkowych informacji na potrzeby zadań z zakresu polityki pieniężnej i stabilności finansowej, ale później będzie można rozważyć, w jaki sposób mogłaby służyć także nadzorowi bankowemu.
AnaCredit opiera się na jednolitych pojęciach i definicjach oraz obejmuje pełny zestaw danych dla (co najmniej) wszystkich krajów strefy euro, co zapewnia większą porównywalność informacji. Dzięki temu znacznie poprawiła się jakość bazy statystycznej Eurosystemu.
Kto odniesie z tego korzyści?
Podejmowanie trafnych decyzji wymaga jasnego oglądu sytuacji. Dlatego banki centralne potrzebują rzetelnych statystyk. Dokładnie przeanalizowane dane z AnaCredit dostarczą bardziej precyzyjnych i szczegółowych informacji, które będą pomocne w podejmowaniu decyzji dotyczących polityki pieniężnej oraz dbaniu o dobry stan i przejrzystość systemu finansowego. Skorzystają na tym wszyscy: organy odpowiedzialne za politykę i nadzór, sam sektor bankowy i całe społeczeństwo.
Czym AnaCredit wyróżnia się na tle innych baz danych?
AnaCredit dostarcza bardzo szczegółowych danych, które obejmują wszystkie kraje strefy euro i są w pełni porównywalne dzięki zastosowaniu jednolitych pojęć i definicji. Pozwala zatem na przeprowadzanie analiz i porównań, jakich nie umożliwiały dostępne dotychczas dane zagregowane. Te analizy są ważną częścią głównych funkcji bankowości centralnej, takich jak przygotowywanie i realizacja decyzji w zakresie polityki pieniężnej oraz nadzór makroostrożnościowy.
AnaCredit dostarcza na przykład szczegółowych danych o dostępności kredytów dla firm, w tym dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), podczas gdy wcześniej dysponowaliśmy tylko cząstkowymi informacjami na ten temat, pochodzącymi z kilku badań ankietowych. Można zobaczyć różnice w podaży i popycie między sektorami gospodarki i kategoriami przedsiębiorstw (małe i duże, produkcyjne i usługowe) – takiego obrazu nie dawały dotychczasowe dane zagregowane. Wiarygodne informacje o dostępie MŚP do kredytów bankowych są bardzo ważne przy podejmowaniu decyzji o polityce pieniężnej, gdyż te przedsiębiorstwa są filarem gospodarki europejskiej i głównym pracodawcą, a finansują się prawie wyłącznie w bankach. Dane granularne zbierane na potrzeby AnaCredit są także wykorzystywane do oceny dynamiki i stabilności zadłużenia sektora MŚP. Taka ocena jest bardzo ważna przy analizie ryzyka związanego z określonymi kategoriami ekspozycji bankowych.
Szczegółowe informacje są także potrzebne ekspertom zajmującym się oceną zagrożeń dla stabilności finansowej. Gdyby na przykład system bankowy w jednym z krajów strefy euro był niewystarczająco zdywersyfikowany, a jego zaangażowanie w konkretnych regionach lub sektorach gospodarki – zbyt duże, AnaCredit pozwoli to zobaczyć i przeprowadzić dokładniejszą analizę ryzyka kredytowego (regionalnego lub sektorowego) oraz prawdopodobieństwa przerodzenia się go w ryzyko systemowe dla całego sektora finansowego.
Zharmonizowane sprawozdania z AnaCredit umożliwiają też ocenę całkowitej wartości ekspozycji kredytowych poszczególnych firm wobec wszystkich banków w strefie euro, w tym ekspozycji transgranicznych. Wcześniej nie było to możliwe ze względu na niekompletność lub nieporównywalność danych. Gdyby jakaś firma zaczęła mieć problemy z terminową spłatą zadłużenia wobec jednego lub kilku banków, nadzór bankowy może od razu to wykryć, sprawdzić jej wiarygodność i ocenić potencjalne ryzyko dla kredytodawców.
Dlaczego EBC chce mieć tyle danych?
W ramach AnaCredit zbiera się wyłącznie dane całkowicie niezbędne. Obecnie są to wyłącznie dane o kredytach dla przedsiębiorstw (i innych podmiotów prawnych) na kwotę powyżej 25 tys. euro. Zastosowanie stosunkowo niskiego progu służy zwłaszcza do pozyskania brakujących danych potrzebnych do analizy finansowania MŚP w całej strefie euro.
Czy teraz każdy będzie mieć dostęp do informacji o moim kredycie?
EBC nie musi i nie chce znać tożsamości kredytobiorców prywatnych. Nawet gdyby w przyszłości Rada Prezesów EBC postanowiła zbierać w ramach AnaCredit także dane o kredytach dla gospodarstw domowych (np. kredytach hipotecznych), wówczas będą one w formie anonimowej. Dla bezpieczeństwa i żeby zapewnić zgodność odnośnego aktu prawnego z odpowiednimi przepisami, EBC konsultował się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych i uwzględnił wszystkie jego uwagi.
Co będzie, jeśli ktoś włamie się do systemów komputerowych EBC?
Banki centralne mają duże doświadczenie w ochronie poufności danych: to część ich codziennej pracy. Już teraz Eurosystem zarządza dużą ilością informacji wrażliwych i ma do tego odpowiednie mechanizmy. W części krajów europejskich działają rejestry kredytowe, z których kilka zawiera dużo więcej danych niż AnaCredit. Stosujemy i będziemy stosować wszystkie potrzebne środki zapobiegawcze, żeby chronić dane osobowe zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) 2018/1725.
Jakie koszty oznacza AnaCredit dla banków? Czy w przypadku małych banków nie będzie to nadmierne obciążenie?
W związku z wysokim poziomem szczegółowości wymaganych danych EBC ma świadomość, jakim obciążeniem dla podmiotów sprawozdawczych będzie ich dostarczenie, zwłaszcza w krajach, w których dotychczas nie zbierano danych granularnych. Dlatego też w 2014 roku przeprowadził kompleksową analizę kosztów i korzyści w celu zminimalizowania obciążenia sprawozdawczego. Dzięki temu rozporządzenie w sprawie AnaCredit (rozporządzenie w sprawie zbierania danych granularnych dotyczących ekspozycji kredytowych i ryzyka kredytowego) przewiduje gromadzenie tylko tych danych, których istotność i użyteczność uzasadnia koszty ponoszone przy ich wprowadzaniu i bieżącej obsłudze. Analiza kosztów i korzyści jest od dawna standardowo stosowana przez EBC do wszystkich nowych wymogów statystycznych. W ostatecznym rozrachunku zbieranie tych danych jest bez wątpienia korzystne zarówno dla banków centralnych, jak i dla banków komercyjnych, gdyż i jedne, i drugie potrzebują – choć do różnych celów – szczegółowych i aktualnych informacji o ekspozycjach kredytowych.
Ponadto EBC starał się jak najbardziej ograniczyć zakres wymogów sprawozdawczych, zwłaszcza w odniesieniu do mniejszych banków. Zgodnie z zasadą proporcjonalności krajowe banki centralne mogą zwolnić takie banki z wymogów sprawozdawczych. W niektórych krajach całkowitym zwolnieniem może zostać objętych nawet kilkaset podmiotów.
Czy ponad 100 pytań do każdego kredytu to nie za dużo?
Trzeba na to spojrzeć z właściwej perspektywy. Najpierw wyjaśnijmy, jakie dane zbiera się w przypadku poszczególnych kredytów: chodzi tu o 94 atrybuty i 7 identyfikatorów, które powtarzają się kilka razy w różnych formularzach. To prawda, że wymaga się pewnych wrażliwych informacji o firmach (np. nazwy, adresu, formy prawnej), ale jest to niezbędne do obliczenia całkowitego długu danego przedsiębiorstwa, który mógł zostać zaciągnięty w kilku bankach działających w różnych krajach Europy. Dlatego właśnie dane muszą być granularne, dokładne i szczegółowe.
Co robicie, żeby zminimalizować koszt ponoszony przez banki?
Od samego początku tego projektu EBC starannie oceniał skutki wprowadzenia AnaCredit pod kątem ograniczenia związanych z tym nakładów. Jak zawsze przy zbieraniu nowych informacji statystycznych, w 2014 roku przeanalizował oczekiwane korzyści dla ich użytkowników oraz szacowane koszty, w tym obciążenie banków jako podmiotów sprawozdawczych. W tym procesie uczestniczył sektor bankowy, głównie za pośrednictwem krajowych banków centralnych. Ta sprawdzona procedura pozwala tak definiować wymogi sprawozdawcze, żeby rodziły one jak najniższe koszty. W dniu 4 grudnia 2015 EBC ogłosił konsultacje publiczne dotyczące projektu rozporządzenie w sprawie AnaCredit, podczas których wszyscy mogli zgłaszać uwagi na temat wymogów sprawozdawczych. Następnie EBC dokładnie rozpatrzył wszystkie otrzymane uwagi. Gdyby w przyszłości Rada Prezesów postanowiła rozszerzyć zakres AnaCredit, rozważy sposoby włączenia w ten proces wszystkich interesariuszy, w tym możliwość przeprowadzenia konsultacji publicznych w sprawie wymogów dotyczących zbierania danych specjalnie na potrzeby nadzoru bankowego.
Tekst zaktualizowano 20 listopada 2020 w celu uwzględnienia wprowadzonej wcześniej zmiany regulacji prawnych dotyczących ochrony danych osobowych w UE.